تولید ورمی کمپوست

زباله ها یکی از اصلیترین تهدیدات زیست محیطی امروزه برای جهان ماست. تحقیقات نشان می دهد بیش از 70 درصد از زباله های جامد در ایران را زباله های فساد پذیر تشکیل می دهند. امروزه یکی از روش های دفع زباله ها، کمپوست کردن مواد آلی فساد شدنی می باشد که با استفاده از کرم های خاکی که تحت عنوان ورمی کمپست شناخته شده اند، مواد آلی را به کود تبدیل می کنند.  کرم های خاکی با ایجاد حفره در این مواد اجازه نفود هوا را به عمق بیشتر از زباله ها داده و با این روش سرعت تبدیل به کودهای کمپوست افزایش می یابد. رویال کشت در این مقاله سعی دارد تا در خصوص نحوه و شرایط تولید کود ورمی کمپوست کود ارگانیک مطالبی را بیان کند.

کرم ایزونا فوتیدا :

بالغ بر 2700 نوع کرم خاکی تا به امروز شناسایی و نام گذاری شده اند که هر کدام از آنها دارای ویژگی های خاصی می‌باشند اما تولید ورمی کمپوست مرغوب نیازمند فعالیت نوع خاصی از کرم خاکی با نام علمی ایزونا فوتیدا Eisenia Foetida می‌باشد. این کرم کوچکتر از کرم خاکی معمولی و با رنگ قهوه ای مایل به قرمز و وزن تقریبی 0.3 تا 0.7 گرم شناخته می‌شود و معمولا عمری یکساله تا 2 ساله دارند.

این کرم مانند سایر کرم های خاک از طریق پوست تنفس میکند پس به خاک پوک (دارای تخلخل) نیاز دارد و همچنین این بستر باید دارای موادی با جذب آب بالا باشند تا مشکلات تنفسی برای کرم ها ایجاد نشود و زیستگاه آنها به خطر نیافتد. این کرم ها تقریبا اندازه وزن خود غذا میخورند و حدود 60 تا 90 درصد آنرا تبدیل به کود می‌کنند. برای تولید بهتر کود مواد مغذی داخل خاک باید دارای مقدار کمی پروتیین و نیتروژن باشد زیرا این مواد سریعا تولید گرما می‌کنند و به همین دلیل باید دارای نسبت بالایی از کربن در برابر نیتروژن باشد.

برای تولید ورمی کمپوست باید مواد آلی با قابلیت تجزیه در اختیار کرم ها قرار بگیرد. کود های حیوانی، پسماند های کشاورزی، خرده برگ های سطح شهر، ضایعات کاغذی و پوشاکی از جمله مواد مورد توجه برای تولید ورمی کمپوست می‌باشد. 

شرایط تهیه ورمی کمپوست:

• رطوبت مناسب : به صورت طبیعی در مواد زائد آلی رطوبت وجود دارد که باعث کمپوست سازی طبیعی می گردد. به طور میانگین مقدار 50 درصد رطوبت برای کمپوست سازی و 60 الی 70 درصد برای کرم ها مناسب می باشد. بر اساس تحقیقات صورت گرفته در صورت افزایش رطوبت که همراه با پیش کمپوست باشد، کود سازی ورمی ها 3 الی 4 برابر شده که می توان با تکه های کاغذ و یا کاه این میزان از رطوبت را کاهش داد.
• دما مناسب : دمای مناسب برای بستر کرم ها برای کود سازی ورمی کمپوست بین 15 الی 25 درجه سانتی گراد می باشد. در این مقیاس کرم ها در دمای کمتر از 10 درجه فعالیت شان کند و در دمای بیشاز 30 درجه خواهند مرد.
• PH مناسب : مقدار PH مناسب برای کرم ها بازه بین 6.5 الی 7 یا خنثی می باشد. کمپوست در زمان به عمل آمدن دارای PH بین 8 الی 9 می باشد.
• نسبت C/N مناسب : نسبت کربن به نیتروژن یکی از مهم ترین عوامل در تولید کمپوست می باشد. عدد مناسب برای این نسبت ور در زمان به عمل آمدن کود مقدار 15 می باشد. با افزایش زایدات و فضولات حیوانی می توان این مقدار را کاهش داد. هر چه میزان کمتر، این نسبت بهتر می باشد.
• بستر مناسب کرم ها: بستر سازی مناسب جزء اصلی ترین نیاز ها برای تولید کود ورمی کمپوست می‌باشد که برای بسترسازی مناسب می توان از مواد مناسب مانند: کاه، خاک اره، خاک باغچه، مقوا یا تکه های کاغذ و همچنین از کود کمپوست کهنه استفاده کرد. این کار باعث می شود مواد غذایی موجود در کمپوست توسط کرم ها بهتر گوارش شوند. به طور کلی بستر سازی به دو روش بستر سیمانی و بستر پشته ای انجام می‌شود.

انواع بستر های مناسب برای کرم :

بستر سیمانی نیازمند مخزنی سیمانی حداقل با ابعاد 1×1×2 با خروجی مناسب در قسمت انتهای مخزن است که در قسمت پایینی مخزن به اندازه 5 سانتی متر از آجرهای شکسته و کلوخ استفاده می‌شود. سپس لایه اولیه خاک را با ضخامت تقریبی 15 سانتی متر به آن اضافه کرده که این لایه به خروج اضافات آب کمک می‌کند. سپس روی آن کود حیوانی و مواد مغذی مورد نیاز کرم ها را اضافه و سطح آن را مرطوب می‌کنند.

بستر پشته ای نیازمند سطحی صاف و مسطح با شیبی معادل 1 تا 2 درصد عاری از خورده شیشه و سنگ کلوخ می‌باشد. سطح زمین را مرطوب کرده و سپس آن را میکوبند تا سطح آن سفت شده و از ترکیب شدن احتمالی کرم های خاکی با کرم های خاکی معمولی جلوگیری به عمل آید. همچنین برای جلوگیری از آسیب کرم‌ها در برابر آفتاب و بارندگی، سطح را با مواد مختلفی می‌پوشانند. شیب بستر برای جلوگیری از فاسد شدن بستر در اثر ماندن آب مازاد و شیرابه موجود در بستر و خروج آن و همچنین خروج موادی که از شستشوی کود های تازه حیوانی و مرغی به جا میماند (حاوی اوره زیاد و مضر برای کرم) الزامی است. پشته های کود گاوی برای خروج مواد اضافه و شیرابه کود باید به خوبی شسته شوند. در مرحله ی بعدی در امتدد راستای زمین به عمق 15 سانتی متر شیاری کنده و کرم ها را در شیارها رها و سپس روی آن ها را با کود می‌پوشانند. پشته ها برای حفظ رطوبت روزانه نیاز به آبیاری دارند. 

روش های برداشت ورمی کمپوست :

روش اول : در این روش ورمی کمپوست و کرم ها به یک سمت انتقال داده و با ایجاد بستر جدید با غذای مناسب در سمت دیگر کرم ها به سمت بستر جدید حرکت می‌کنند و بعد از انتقال کامل کرم ها به بستر جدید می‌توان ورمی کمپوست را برداشت کرد.

روش دوم : در این روش می‌توان کمپوست ها را به شکل توده هایی در آورده و آن‌ها را روی یک تکه پارچه در معرض نور مستقیم قرار داد. با توجه به عدم علاقه کرم ها به نور، شروع بحرکت بسمت پایین توده کرده و می‌توان قسمت رویی توده را برداشت کرد.

روش سوم : در این روش می توان با استفاده از شن کش آرام آرام کرم ها را به سمت پایین بستر انتقال داد و پس از برداشت ورمی کمپوست، کرم ها را به بستر جدید انتقال داد.

روش چهارم : در این روش در صورت بالا بودن میزان تولید بالا و کم بودن رطوبت بستر و عدم وجود زمان کافی برای انتقال کرم‌ها، می‌توان با استفاده از دستگاه سرند برای جدا کردن کرم ها از بستر استفاده کرد.