گیاه شناسی خیار

مقدمه

خیار یا Cucumber از رسته ی کدو قلیایی می باشد. این میوه به صورت بوته ای بوده و دارای اقسام گوناگونی می باشد. واژه خیار ریشه فارسی داشته و مبدأ آن جنوب آسیا می باشد. میوه خیار در هندوستان قدمتی 3 هزار ساله داشته و انواع مختلفی از آن به صورت وحشی که میوه هایی تلخ مزه و کوچک اند، یافت می شود. به طور کلی کاشت خیار از قدیم (به قبل از میلاد مسیح) نیز مورد استفاده بوده است.  مهم ترین کشورهای تولید کننده خیار را می توان دو کشور آمریکا و چین دانست. همچنین در ایران نیز استان های ایلام، خوزستان، لرستان و کهگیلویه و بویر احمد جز مراکز مهم تولید خیار می باشند. در این مقاله قصد داریم تا در خصوص این بذر از خانواده کدوئیان مطالبی را بیان نماییم.

گیاه شناسی خیار :

خیار گیاهی با نام علمی Cucumis Sativus از از خانواده کدوئیان می باشد. خیار گیاهی خزنده و گلدار که ساقه آن علفی و به رنگ سبز روشن است که دارای پوست نازک به همراه کرک های ریز می باشد. خیار دارای ریشه نسبتاً سطحی می باشد که دارای ساقه های منشعب است که باعث رشد طول بوته تا 6 متر نیز می شود. به همین خاطر برای کاشت خیار می بایست همیشه خاک آن آماده و عنی از مواد غذایی و آلی باشد.

خیار از منظر گیاه شناسی به سه لایه تقسیم می شود: لایه اول آن نازک، لایه میانی گوشتی و خوراکی و لایه درونی غشائی و سخت است. با توجه به بوته ای بودن و منشعب بودن ساقه های آن، محل پیدایش خیار یا بر روی ساقه اصلی و در راستای برگ ها بوده و در غیر این صورت بر روی ساقه های فرعی رشد کرده که در مرور زمان هرس می شوند.

زمان مناسب به عمل آمدن محصول در فصل گرما بوده و این گیاه برای جوانه زدن و رشد نیاز به دمای بالا و آب فراوان احتیاج دارد. از همین رو برای جوانه زنی به دمای بیش از 14 درجه و برای رشد به دمای بالای 12 درجه نیاز دارد. دمای مناسب برای رشد خیار بین 16 تا 25 درجه سانتی گراد و در صورت یخبندان و یا کاهش دما تا 5 درجه سانتی گراد در شب، محصول نهایی دچار اختلال رشد می شود. به همین دلیل در مناطق سردسیر بعد از فصل سرما کاشت شده و در ایران نیز در فصل های بهار و پاییز این محصول مورد کشت قرار می گیرد.

همان طور که بیان شد با توجه به اینکه یکی از احتیاجات خیار برای رشد دمای بالاست، نیاز به مصرف آب نیز افزایش می یابد. عدم آبیاری مناسب و کوددهی نامنظم و نبود دمای مناسب برای رشد خیار، عواملی هستند که باعث تلخ شدن خیار می شوند. لذا خاک مناسب و عنی به مواد آلی فراوان، با قدرت جذب و نگهداری زیاد آب به همراه نفوذپذیری بالا یکی از موارد بسیار مهم در کشت خیار می باشد. یکی دیگر از عوامل تاثیرگذار در کاشت خیار مقدار PH خاک است که بین 6.5 الی 7.5 می باشد.

ماده کوکوربیتاسین موجود در انتهای خیار باعث تلخ شدن آن می باشد که این در خیارهای گلخانه ای این مورد به ندرت یافت می شود. خیار سرشار از ویتامین های A و B و C ، و مواد معدنی شامل منگنز، كربنات كلسيم، پتاسيم، سديم و كلر می باشد.

خواص خیار

• تصفیه کننده خون
• دارای طبع سرد و کمک به هضم بهتر غذا
• درمان کننده نقرس
• تسکین تشنگی
• باعث رفع کم خوابی، بی خوابی، بی حوصلگی

مضرات خیار

• مصرف بیش از حد خیار برای افرادی که از ناراحتی معده رنج می برند باعث اختلال در دستگاه گوارشی می شود.
• خیار نفاخ بوده و فاسد پذیر است.
• برای کودکان خوردن زیاد خیار توصیه نمی گردد.
• افرادی که کولیت معده رنج می برند از خوردن خیار می بایست خودداری نمایند.