چُغُندَر (چگندر، چندر) (به انگلیسی Beetroot) گیاهی از خانوادۀ اسفناجیان، با ریشۀ غدهای و قندی و برگهای درشت و پهن که مواد غذایی در ریشهی ستبرش اندوختهمیشود. ساکارز در برگهای بزرگ چغندر در هنگام روز ساختهمیشود و شب به ریشه میرود در آنجا ذخیره میگردد و طبقههای ریشه کلفت میگردد. رنگ ریشههای چغندر ممکن است زرد یا سفید یا سرخ تیره باشد.
چغندر لبویی یا ریشه ای
چغندر لبویی به خاطر ریشه های شیرین مورد استقبال بشر بوده و آن را به عنوان پیش غذا ،سالاد و برخی از غذاها استفاده می کنند .این گیاه دوساله بوده که سال اول بعد از کشت تولید ریشه کرده و سال دوم تولید گل و بذر می کند .با توجه به اهمیت خوراکی ریشه غالبا در سطح کلان و تجاری در سال اول برداشت می شود.چغندر لبویی در هر آب و هوایی رشد می کند ولی در هوای خنک عملکرد بهتری دارد .
خواص چغندر لبویی
- موثر در درمان یبوست به دلیل خاصیت مسهل بودن.
- حاوی فیبر بسیار که باعث کاهش چربی خون می شود.
- سرشار از آهن و اسید فولیک و توصیه شده برای افراد مبتلا به کم خونی.
- مصرف آب لبوی پخته و شیره چغندر، باعث تصفیه خون و گردش بهتر آن می شود.
- چغندر ادرار آور بوده و تمیز کننده کبد، کلیه و کیسه صفرا می باشد.
- حاوی کاروتن بوده درنتیجه برای سلامت چشم مفید است.
- حاوی ویتامینهای A ، B1، B2، B3 ، C و مواد معدنی چون فسفر، کلسیم و آهن است.
با توجه به اینکه اخباری از قبیل استفاده از آب نامناسب و فاضلاب برای آبیاری سبزیجات چند سالی است میل و رغبت عمومی نسبت به خرید سبزیجات کم شده و اکثریت غریب به اتفاق تمایل به کاشت خانگی سبزیجات را دارند. بر این اساس شرکت رویال کشت در سایت های مختلف اقدام به آموزش کاشت و برداشت سبزیجات نموده تا از این طریق قدمی کوچک به سوی کشت های ارگانیک وسلامت و ایجاد جامعه سالم و تغذیه مناسب شهروندان بردارد.
آموزش کاشت بذر چغندر لبویی قرمز تیره در گلدان
چغندر به سادگی در گلدان رشد می کند و علاوه بر ریشه ی خوراکی آن به خاطر برگ های زیبایش گلدان جذابی را به وجود می آورد.قطر ریشه چغندر حدوداً از ۳ تا ۷ سانتی متر بوده و طول برگ های آن گاهی به ۳۰ سانتی متر نیز می رسد، انشعابات اطراف ریشه متورم ،گاهی به ۹۰ سانتی متر نیز توسعه پیدا می کنند. مکان نگه داری چغندر باید نورگیر و دارای آفتاب مستقیم باشد.
خاک گلدان نباید سنگین یا خیلی سبک باشد به دلیل اینکه ریشه ی چغندر شکل بد فرمی به خود می گیرد .چغندر از نظر تحمل به خشکی و کم آبی بسیار مقاوم بوده ولی بهتر است همیشه سطح خاک مرطوب باشد .از این جهت خاک استفاده شده برای این محصول ترکیبی از خاک باغچه و کود دامی پوسیده است . اگر منظور از کاشت چغندر استفاده برگی می باشد فاصله بذر ها باید 10 سانتی متر باشد و چنانچه مصرف ریشه ای باشد 20تا 25 سانتی متر در نظر گرفته می شود.
آموزش کاشت بذر چغندر لبویی قرمز تیره در باغچه
چغندر لبویی را در مناطق سرد و معتدل اوایل اسفند و در مناطق گرم اواخر تابستان و شهرهای گرمسیری که زمستان های گرمی دارند در اواخر پاییز اقدام به کاشت می کنند.
- مرحله ی اول آماده سازی زمین کاشت است ابتدا مقداری کود دامی پوسیده بر بستر کشت ریخته و خاک را زیر و رو کنید تا نرم و یکنواخت شود.
- خاک چغندر لبویی باید دارای زهکشی خوبی باشد، خاک های سنگین باعث بد فرم شدن ریشه می شود.
- اگر هنگام کاشت چغندر لبویی در اوایل بار با شرایط خاصی روبرو شویم و سرما برای مدت طولانی ادامه داشته باشد ممکن است به گل (بذر) برود.
- قبل از کاشت بهتر است بذر ها به مدت ۱۲ تا ۲۴ ساعت در آب خیس بخورد.
- بذر ها را در عمق ۳ تا ۴ سانتی متری بکارید و بر روی آن خاک نرم بریزید، تا قبل از جوانه زنی نباید اجازه دهید خاک کاملاً خشک شود، آبیاری های اولیه باید به آرامی صورت پذیرد تا بذرها جابجا نشود.جوانه زنی معمولاً در شرایط مناسب و طی ۳ تا ۵ روز اتفاق می افتد.
چغندر را معمولاً به دو صورت دست پاش و ردیفی می کارند:
- 1/ روش دست پاش: در روش دست پاش بذرها را به طور یکنواخت بر روی سطح خاک ریخته و بر روی آن خاک نرم میریزیم یا با شن کش سطح خاک را زیر رو رو می کنیم تا بذر ها زیر خاک برود.بعد از رشد چغندر ها و هنگامی که طول جوانه ها به ۷سانتی متر رسید، اقدام به تنک کردن (حذف بوته های اضافه و کاهش تراکم چغندر ) می کنیم، به این صورت که تربچه ها را با فاصله ی ۸ تا ۱۰ سانتی متر در نطر میگیریم و گیاهانی که در بین آنها روییده اند را حذف میکنیم.
- 2/ روش کاشت ردیفی: در این روش فاصله ی ردیف ها را ۳۰ تا ۴۵ سانتی متر و فاصله بین بوته ها را ۸ تا ۱۰ سانتی متر در نظر می گیریم. همانند روش قبل بذرها ر ا در عمق ۳ تا ۴ سانتی متر میکاریم. آبیاری چغندر باید به گونه ای باشد که سطح خاک خشک نشود و غرق آبی هم نباشد. زمین کاشت چغندر لبویی باید عاری از هر گونه علف هرز باشد.
برداشت چغندر لبویی هنگامی فرا می رسد که قطر آن بین ۳ تا ۵ سانتی متر باشد، البته تا قطر ۷ سانتی متر نیز قابل قبول است ولی بیشتر از این باعث سخت شدن و خشبی شدن شده و از کیفیت آن می کاهد و به پوکی ریشه ها می انجامد.