کود مرغی

با پیشرفت علم و دانش بشر، یکی از چالش های جدیدی که امروز همه ما حتی برای لحظه ای به آن فکر خواهیم کرد، مشکلات و مسائل زیست محیطی می باشد. بر همین اساس محققان بسیاری در زمینه های مختلف به دنبال راه حل هایی برای کاهش اسیب های انسانی به طبیعت هستند که یکی از این مسائل تولید کود مرغی و مصارف مختلف آن در صنعت کشاورزی است.

در این مطلب قصد داریم تا در مورد کود مرغی از زیر مجموعه های کود حیوانی تعریف کاملی داشته ور در مقاله تولید کود مرغی به طور کامل در مورد انواع، نحوه و شرایط تولید، مزایا و معایب این نوع کود مواردی را بیان نموده ایم.

کود مرغی چیست ؟

کود مرغی ماحصل فرآوری فضولات مرغی بوده که در بین کودهای حیوانی با ارزش بالا می باشد. کود مرغی یک منبع بسیار غنی از مواد آلی و عناصر غذایی مانند کلسیم، منیزیم، ازت، روی، فسفر، پتاسیم، آهن است. میزان  وجود این مقادیر در کود به نوع و شرایط تغذیه طیور، بستر تولید کود، طریقه جمع آوری و دپو کود، میزان اهک موجود در بستر، نوع خاک و خصوصیات آن بستگی دارد.

میزان اسیداوریک موجود در کود نسبت به کودهای دامی (کود گاوی، کود اسبی و گوسفندی) بیشتر بوده که در نتیجه آن برای پرورش گیاهانی بذر گوجه فرنگی که نیازمند مقدار زیادی ازت برای دوره طولانی مدت رشد خود هستند، دسترسی بهتری برای استفاده از ازت موجود در کود را دارند.

همچنین بر اساس آزمایشات و تحقیقات صورت گرفته می توان گفت که کود مرغی با صورت تجزیه پایین عناصر موجود درون خود مانند ازت را به کندی آزاد کرده که در نتیجه گیاهانی همچون فلفل، کدو و بادمجان، خیار، هندوانه این عناصر را با بیشترین بازدهی جذب می کنند. بر همین اساس قیمت پایین و مناسب این نوع کود نسبت به کودهای شیمیایی و مورد توجه بسیاری از کشاورزان قرار گرفته است. کود مرغی با افزایش میزان عناصری مانند آهن و منگنز و روی به خاک، علاوه بر بهبود کیفیت فیزیکی خاک، در تهیه محصول زراعی با کیفیت نیز تاثیر دوچندانی را به دنبال دارد.

فضولات جوجه ها پس از تولید می بایست جمع آوری شود تا از هدر رفت مواد آلی و عناصر آن جلوگیری شود. پس از جمع آوری می بایست کود فرآوری گردد زیرا کود تازه علاوه بر بو نا مطبوع، با رهاسازی گاز آمونیاک می تواند باعث مسمومیت و از بین رفتن گیاه و ایجاد عوامل بیماری زا برای حیوانات و انسان ها گردد. بدین منظور با فرآوری کود در فضای خارج از مرغداری و انباشت لایه ای کود، با انجام عملیات های هوازی و غیرهوازی می توان عوامل بیماری زا را از بین برده و کودی مرغوب تولید نمود.

بر اساس آمار جهانی هر مرغ تخم گذار تا سن سه ماهگی حدوداً 15 الی 20 کیلوگرم کود خالص تولید می کند که برای 1000 مرغ این میزان به 15 تن می رسد. این میزان برای جوجه ای به وزن 1.5 تا 2 کیلوگرم، تا سن شش هفتگی حدوداً 3 الی 4 کیلوگرم می باشد. بر اساس این آمار  در سال 90 میزان تولید کود در ایران حدود 3.5 میلیون تن از حدود 1 میلیارد جوجه و مرغ تولید شده است.

انواع کود مرغی

کود مرغی بر اساس نوع پرورش و بستر طیور داری انواع زیر می باشد :

الف) کود مرغی بستر جوجه گوشتی : از فضولات جوجه ها بدست می آید که از نظر کیفیت به عواملی همچون کیفیت بستر و تغذیه جوجه ها بستگی دارد.

ب ) کود مرغی نیمچه تخم گذار :  این کود از فضولات نیمچه مرغ های تخم گذار استفاده می شود که با توجه به نوع بستر و تفاوت تغذیه نسبت به جوجه ها، از کیفیت پایین تری نسبت به کود نوع اول دارد.

ج) کود مرغی بستر مرغ تخم گذار (مادر) : در این نوع کود مرغ های مادر در روی بستر نگهداری شده و عامل مهم در کیفیت کود هایی مربوط به نسبت بستر به فضولات است. این نسبت نیز نسبت به کود نوع اول کمتر می باشد.

د) کود مرغی فضولات طیور قفسی : این نوع کود از فضولات طیور محبوس در قفس بدست می آید و با توجه به عدم وجود بستر در این نوع، ارزش بسیار بالایی دارد.

انواع روش های فرآوری کود مرغی:

جهت تولید کود مرغی مرغوب می بایست پس از جمع آوری فضولات حیوانی آن ها را مورد فرآوری قرار داد. بر این اساس می توان با استفاده از روش های زیر کود مرغی فرآوری شده تولید کرد :

• روش انباشت یا دپو کردن : در این روش کود بدست آمده مناسب کشاورزان بوده که با انباشت کود ها در یک محل و با انجام فعالیت های هوازی و غیر هوازی کود مرغوبی تولید می شود.
• روش خشک کردن : این روش به خود به دو صورت طبیعی و مکانیکی صورت میگرد که در روش طبیعی با استفاده از نور خورشید و در روش مکانیکی با استفاده از ابزار صنعتی کود مصرفی تولید می شود.
• روش سیلو کردن : در این روش فضولات طیور با کاه، پوسته برنج و ذرت علوفه ای مخلوط شده و با محلول پاشی مناسب و رطوبت کافی به میزان 40 الی 70 درصد می توان کودی مرغوب تولید نمود.

کود مرغی و مزایای آن

کود مرغی نیز همانند دیگر کودها باعث اصلاح شرایط فیزیکی و شیمیایی خاک می شود. این کود موجب بهبود کیفیت خاک از نظر فیزیکی و شیمیایی شده و با ایجاد تهویه مناسب و افزایش میزان نگهداری آب در خاک، فعالیت های میکروارگانیسم در خاک را بیشتر می کند. کود مرغی با تشکیل هوموس مناسب در خاک علاوه بر محصول دهی خوب زمین مقدار استفاده از کودهای شیمیایی را نیز کاهش می دهد.

کود ارگانیک مرغی به عنوان یک کود با ارزش در صنعت کشاورزی شناخته می شود که نه تنها با کاهش هزینه های مربوط به کودهی شیمیایی شده بلکه با فرآوری این نوع کود می توان از آلودگی وآسیب به محیط زیست هم جلوگیری کرد. کود فرآوری شده مرغی با اصلاح ساختار خاک باعث حاصلخیزتر شدن آن شده و با توجه به عدم وجود تخم علف هرز و عوامل بیماری زا، به محصولی با کیفیت دست خواهیم یافت.

کود مرغی حاوی املاح معدنی اصلی کلسیم، منیزیم، فسفر، پتاسیم و عناصر ریز مغذی مس، منگنز، آهن و روی می باشد. علاوه بر این عناصر وجود موادی همچون ازت، اسید اوریک، فیبر و پروتئین نیز در این کود وجود دارد که تشکیل دهنده مجموعه ای کامل از مواد و عناصر مورد نیاز گیاه را شامل می شود.

یکی از علل وجود زیاد عناصر معدنی دقع تمام ادرار و مدفوع در کود مرغی می باشد در حالی که در کود های دامی از ادرار دام استفاده نشده است. در مطالعات انجام شده جهت مقایسه کود مرغی و کود گاوی، مقدار ازت، فسفات و پتاسیم کود مرغی در یک حجم یکسان بیشتر از کود گاوی بوده و نشان دهنده ارزش بیشتر این نوع کود نسبت به دیگر کودها می باشد.

علاوه بر عناصر مذکور کود مرغی حاوی مقادیر زیادی آمینواسید یا اسیدهای آمینه که واحد اصلی تشکیل دهنده پروتئین هاست، می باشد. این کود حاوی متیونین (Methionine) به عنوان اسید آمینه‌ای که در ساختار پروتئین‌هاست ، سیستئین (Cysteine) به عنوان یک آلفا اسید آمینه، و لیزین (Lysine) به عنوان یکی از اسیدهای آمینه ضروری برای رشد می باشد.